خلاصه ای کلی از آمادگی قبل از کولونوسکوپی:

۱-هر پبمانه از شربت سنا را به همراه یک لیوان اب مصرف کنید.

۲-به هیچ عنوان غذای سفت و جامد مصرف نشود.

۳-دو عدد قرص (بیزاکودیل) را صبح همان روز،دو عدد عصر و دو عدد شب میل کنید و فقط مایعات صاف شده و زلال بنوشید.

۴- ۶بسته پودر (پیدرولاکس) را در ۲۴ لیوان اب(هر بسته ۴لیوان) حل نمایید و هر نیم ساعت یک لیوان از ان را میل نمایید.

۵-در ضمن استفاده از این محلول میتوانید از اب کمپوت،اب جوش و عسل و اب میوه استفاده کنید و از مصرف شیر،دوغ،اب هویج،اب هندوانه،اب انار،اب البالو و اب هر میوه ای که رنگدانه داشته باشد جدا خودداری فرمایید.

۶-پس از اتمام پودر های پدرولاکس یک بسته پودر (ا.آر.اس) را در ۴لیوان اب حل نموده و فقط یک لیوان از ان را میل نمایید.

۷-روز تعیین شده ناشتا باشید و فقط(۴۰قطره دایمتیکون) را در داخل نصف لیوان اب حل نموده و میل نمایید.

۸-روز تعیین شده حمام کرده و با یک نفر به عنوان همراه مراجعه نمایید.

۹-در صورتیکه مبتلا به بیماری های دیابت،فشار خون،بیماری های قلبی و تنفسی(آسم) هستید حتما پزشک معالج را مطلع کنید.

۱۰-در صورتیکه سابقه تشنج و مصرف داروهای مربوطه را دارید پزشک معالج را مطلع کنید.

۱۱-در صورتیکه داروهایی نظیر آسپرین،بروفن،مفنامیک اسید،ناپروکسن،دیکلوفناک،وارفارین،ریباروکسابان،ویا خونریزی و هموفیل دارید پزشک معالج را مطلع بفرمایید.

 

توضیحات بیشتر

پزشک به کمک آزمایش کولونوسکوپی می‌تواند لایه پوشش دهنده‌ی داخلی روده بزرگ (کولون و راست روده) را معاینه کند. در این روش از لوله‌ی منعطف باریکی به نام کولونوسکوپ برای مشاهده روده بزرگ استفاده می‌شود و وجود زخم‌، پولیپ روده بزرگ، تومور و ناحیه‌های ملتهب یا خونریزی دهنده بررسی می‌شود؛ همچنین طی انجام این عمل امکان گرفتن نمونه‌های بافتی (نمونه‌برداری) و خارج کردن توده‌های غیرطبیعی نیز وجود دارد. به علاوه از کولونوسکوپی می‌توان به عنوان یک تست غربالگری جهت بررسی بروز سرطان یا وجود توده‌های پیش‌سرطانی (پولیپ) در روده بزرگ یا راست روده بهره برد.

کولونوسکوپ یک ابزار لوله ای شکل، منعطف و باریک است. طول لوله آن متغیر و بیین ۱۲۵ سانتی‌متر (۴۸ اینچ)تا ۱۸۳ سانتی‌متر (۷۲ اینچ) است، و دوربین ویدیویی کوچکی نیز به سر آن متصل است تا پزشک بتواند از آن برای تهیه تصویر یا فیلم از روده بزرگ (کولون) استفاده کند. به کمک کولونوسکوپ می‌توان تمام روده بزرگ و بخش پایینی روده کوچک را مشاهده نمود؛ اما در آزمایش سیگموئیدوسکوپی تنها امکان بررسی راست روده (رکتوم) و بخش پایینی روده بزرگ وجود دارد.

در آماده‌سازی پیش از کولونوسکوپی، روده بزرگ باید کاملاً تخلیه شود، این آماده‌سازی، بسته به نظر پزشک، ممکن است یک تا دو روز زمان می‌برد.

علت

بعضی از علت های انجام کولونوسکوپی عبارتند از:

• بررسی بروز پولیپ یا سرطان کولورکتال (روده بزرگ و راست روده)
• این آزمایش از سوی انجمن سرطان امریکا (ACS)، دانشکده متخصصین بیماری‌های معده و روده امریکا (ACG)، انجمن بیماری‌های گوارشی امریکا (AGA) و گروه کار خدمات پیشگیری امریکا (USPSTF) توصیه شده است.
• گروه‌های اشاره شده پیشنهاد می‌کنند که اشخاص ۵۰ سال به بالا و افراد مستعد ابتلا به سرطان کولورکتال، کولونوسکوپی را به طور منظم انجام دهند.
• در صورتی که احتمال بروز سرطان کولورکتال بالا باشد، پزشک دستور انجام این آزمایش را در سنین پایین‌تر از ۵۰ سال و یا به دفعات بیشتر بدهد.
• بررسی دلیل وجود خون در مدفوع یا خونریزی راست روده
• بررسی دلیل تیره یا سیاه رنگ بودن مدفوع
• بررسی دلیل اسهال مزمن
• بررسی دلیل کم‌خونی کمبود آهن
• بررسی دلیل کاهش وزن ناگهانی غیرقابل توضیح
• معاینه روده بزرگ پس از ارزیابی نتایج غیرطبیعی سی.تی.اسکن، ام.آر.آی.، کولونوسکوپی مجازی، آزمایش مدفوع یا تقیه با باریم
• معاینه یا درمان بیماری‌های التهابی روده
• بررسی دلیل درد طولانی مدت غیرقابل توضیح در ناحیه شکم

آمادگی

بیمار باید پیش از انجام کولونوسکوپی پزشک را در جریان نکته‌های زیر قرار دهد:

• مصرف هر گونه دارو، مانند انسولین یا داروهای مخصوص آرتروز. بیمار باید با پزشک در مورد مصرف داروهای ضروری در روز آزمایش صحبت کند.
• حساسیت داشتن به داروهایی نظیر داروهای بی‌حسی
• خونریزی داشتن یا مصرف آسپرین یا دیگر رقیق کننده‌های خون
• انجام دادن پرتونگاری (اشعه ایکس) با استفاده از باریم، مانند تنقیه با باریم، ظرف ۴ روز گذشته
• باردار بودن یا احتمال بارداری

پزشک احتمالاً از بیمار می‌خواهد تا از مصرف فراورده‌های آسپرین یا مکمل‌های آهن از ۷ تا ۱۴ روز پیش از انجام کولونوسکوپی خودداری کند. بیمار در صورت مصرف منظم داروهای رقیق کننده خون باید در مورد چگونگی مدیریت دارو با پزشک مشورت کند.

از بیمار خواسته می‌شود تا رضایت‌نامه‌ای مبنی بر آگاهی از خطرها و عوارض احتمالی کولونوسکوپی و موافقت برای انجام آن را امضا کند. بیمار با مطرح کردن نگرانی‌ها و پرسش‌های خود پیرامون لزوم انجام کولونوسکوپی، خطرهای احتمالی و شیوه انجام آن یا نحوه ارزیابی نتایج و معنای آن‌ها آرامش خاطر بیشتری خواهد داشت. لازم است فردی همراه بیمار باشد تا پس از انجام آزمایش وی را به منزل برساند، چون بیمار به دلیل دریافت کردن داروی آرام‌بخش نمی‌تواند خود به تنهایی به منزل بازگردد.

روده بزرگ پیش از کولونوسکوپی باید کاملاً تخلیه شود. در زیر اطلاعاتی کلی در مورد آماده‌سازی پیش از کولونوسکوپی ارائه داده شده است، پزشک دستورات را با جزییات بیشتر در اختیار بیمار خواهد گذاشت.

• بیمار نباید از یک یا دو روز پیش از کولونوسکوپی غذاهای جامد بخورد و تنها باید مایعات رقیقی مانند آب، چای، قهوه، آب میوه رقیق، آبگوشت رقیق، یخمک طعم‌دار و ژله میل کند. نوشیدن مایعاتی به رنگ قرمز یا بنفش، نظیر آب انگور یا مواد غذایی به رنگ قرمز یا بنفش، مانند یخمک یا بستنی یخی انگور یا ژله گیلاس، مجاز نیست.
• پزشک در روند آماده‌سازی پیش از کولونوسکوپی دارویی، به احتمال زیاد قرص و یا محلول ملینی را تجویز می‌کند تا پیش از کولونوسکوپی مصرف شود. این محلول به صورت پودر در اختیار بیمار قرار می‌گیرد تا آن را با ۳٫۸ لیتر (یک گالن) آب مخلوط کند و محلول به دست آمده را در عصر روز پیش از آزمایش ظرف یک تا دو ساعت بنوشد. این محلول بسیار شور است و ممکن است حالت تهوع ایجاد کند. به منظور آماده‌سازی بهتر و آسان‌تر روده بزرگ انجام راهکارهای زیر توصیه می‌شود:
• نوشیدن محلول با قرار دادن سر نی در پشت گلو، به منظور عبور نکردن محلول از پرزهای چشایی زبان، آسان‌تر است.
• پس از هر بار نوشیدن محلول، آشامیدن مقداری آب یا مایع رقیق (مانند آب سیب) برای از بین بردن طعم ناخوشایند دهان توصیه می‌شود.
• آب لیمو به محلول افزوده شود یا پس از نوشیدن محلول یک قاچ لیمو خورده شود (مک زده شود).
• بهتر است محلول به صورت خنک نوشیده شود.
• ممکن است پزشک محصول دیگری، مانند قرص‌های فسفات سدیم را برای آماده‌سازی پیشنهاد کند. البته روش‌های دیگری نیز برای آماده‌سازی کولونوسکوپی وجود دارد؛ بنابراین چنانچه بیمار در مورد روش آماده‌سازی استاندارد روده نگران است، می‌تواند از پزشک بخواهد تا مناسب بودن دیگر روش‌ها را نیز بررسی کند.
• فسفات سدیم خوراکی (به صورت قرص یا مایع) ممکن است بروز مشکلات کلیوی را به دنبال داشته باشد؛ بنابراین، این داروی غیرتجویزی حتماً باید پس از مشورت با پزشک مصرف شود.
• احتمالاً بیمار تمایل خواهد داشت تا طی مدت آماده شدن برای کولونوسکوپی، به دلیل افزایش تعداد دفعات دفع، در منزل بماند.
• لازم است بیمار مقدار زیادی مایع رقیق بنوشد تا آب بدنش کم نشود و همچنین روده بزرگ پس از اتمام روند آماده‌سازی کاملاً تخلیه شود.
• خوردن هیچ گونه غذای جامد پس از آماده‌سازی روده بزرگ مجاز نیست.
• نوشیدن مایعات رقیق از ۶ تا ۸ ساعت قبل از کولونوسکوپی باید متوقف شود.

طریقه انجام

 

کولونوسکوپی در مطب پزشک، درمانگاه یا بیمارستان و غالباً توسط پزشکی انجام می‌شود که در زمینه مشکلات دستگاه گوارش تخصص دارد، دستیاری نیز پزشک را همراهی می‌کند. برخی از پزشکان خانوادگی، متخصصین بیماری‌های داخلی و جراحان نیز در زمینه انجام کولونوسکوپی آموزش می‌بینند.

در طول انجام کولونوسکوپی درون رگ بازوی بیمار مسکن یا آرام‌بخش تزریق می‌شود. این داروها احساس راحتی بیشتر را برای بیمار به ارمغان می‌آورد و باعث خواب‌آلود شدن وی حین انجام آزمایش می‌شود به گونه‌ای که احتمالاً وی پس از اتمام کولونوسکوپی خاطره محوی از این آزمایش خواهد داشت.

پیش از آزمایش کولونوسکوپی: بیمار باید روپوش مخصوص را در طول کولونوسکوپی بپوشد. از بیمار خواسته می‌شود تا روی پهلوی چپ دراز بکشد و زانوها را داخل شکم جمع کند. احتمالاً بیمار به دلیل دریافت دارو تا زمان به هوش آمدن پس از اتمام آزمایش، متوجه اتفاقات حین انجام کولونوسکوپی نخواهد شد.سپس پزشک کولونوسکوپ منعطف و باریک را وارد مقعد می‌کند و آن را به آهستگی درون راست روده و روده بزرگ حرکت می‌دهد و روده بزرگ را با هوا باد می‌کند تا بتواند لایه پوشش دهنده روده بزرگ را از درون دوربین یا صفحه نمایش متصل به آن ببیند.

در طول آزمایش کولونوسکوپی: ممکن است هنگام انجام کولونوسکوپی بیمار احساس دفع یا دل پیچه داشته باشد که برای رفع این حالت باید از راه دهان آهسته و عمیق نفس بکشد تا عضله‌های شکم را شل کند و دل‌پیچه‌اش برطرف شود. احتمال دارد گاز از روده خارج شود که به هیچ عنوان خجالت‌آور نیست و کاملاً طبیعی و مورد انتظار است. همچنین گاهی از بیمار خواسته می‌شود تا حالت خود را حین انجام آزمایش تغییر دهد.پزشک تمام طول روده بزرگ را با حرکت دادن آهسته کولونوسکوپ مشاهده می‌کند و سپس کولونوسکوپ را از روده بزرگ خارج می‌کند.پزشک گاهی ابزار بسیار کوچکی، مانند پنس، حلقه یا فتیله نمونه‌برداری، را از درون کولونوسکوپ برای گرفتن نمونه‌های بافتی (نمونه‌برداری) یا خارج کردن توده‌ها وارد روده می‌کند. بیمار معمولاً متوجه نمونه‌برداری یا خارج کردن پولیپ نمی‌شود.

سپس کولونوسکوپ به آهستگی از مقعد بیرون کشیده می‌شود و گاز از روده خارج می‌گردد و ناحیه مقعدی با دستمال پاک می‌شود. خروج گاز دل‌پیچه بیمار را تسکین می‌دهد.کولونوسکوپی معمولاً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است با توجه به نتایج مشاهده شده در طول آزمایش زمان بیشتری ببرد.

پس از آزمایش: بیمار گاهی پس از آزمایش باید یک تا دو ساعت در درمانگاه بماند یا این که می‌تواند در مشایعت همراه خود زودتر مرخص شود. پزشک بیمار را در خصوص زمان مناسب شروع رژیم غذایی عادی و انجام فعالیت‌های معمول راهنمایی می‌کند. بیمار پس از آزمایش باید برای جایگزین کردن مایعات دفع شده در طول آماده‌سازی روده بزرگ، مایعات فراوان، البته از نوع غیرالکلی، بنوشد.بیماری که آرام‌بخش دریافت کرده است، نباید دست‌کم تا ۲۴ ساعت پس از کولونوسکوپی رانندگی کند، با ماشین‌آلات کار کند یا اسناد قانونی امضا کند. هماهنگی بیمار با یکی از نزدیکان برای رساندن وی به منزل الزامی است.

آماده‌سازی روده بزرگ باعث اسهال می‌شود و برخی از بیماران دچار دل‌پیچه نیز می‌شوند.

بیمار در طول انجام کولونوسکوپی به دلیل دریافت مسکن و آرام‌بخش احساس خواب‌آلودگی شدید می‌کند و گاهی هنگام حرکت دادن کولونوسکوپ یا دمیدن هوا درون روده بزرگ دچار دل‌پیچه یا درد تیرکشنده مختصر می‌شود و همان‌طور که لوله داخل روده بزرگ رو به بالا حرکت داده می‌شود، احساس دفع یا خروج گاز دارد. در صورت بروز درد باید پزشک را در جریان گذاشت. دستگاه مکنده مورد استفاده برای خارج کردن مدفوع و ترشحات صدا تولید می‌کند اما موجب بروز درد نمی‌شود.

بیمار پس از کولونوسکوپی تا چند ساعت خواب‌آلود است. بسیاری از بیماران به دلیل دریافت آرام‌بخش خاطره بسیار محوی از کولونوسکوپی دارند.

نتایج

کولونوسکوپی آزمایشی است که مشاهده لایه پوشش دهنده داخلی روده بزرگ و راست روده را ممکن می سازد. در صورت انجام نمونه‌برداری، نمونه‌های گرفته شده برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

• نمونه‌های بافت روده بزرگ معمولاً برای بررسی میکروسکوپی ابتلا به بیماری به آزمایشگاه آسیب‌شناسی فرستاده می‌شود.
• دیگر نمونه‌های بافت روده بزرگ به آزمایشگاه میکروبیولوژی فرستاده می‌شود تا وجود عفونت بررسی شود.

پزشک گاهی می‌تواند بلافاصله پس از آزمایش نتایج را به اطلاع بیمار برساند، دیگر نتایج آزمایش پس از ۲ تا ۴ روز آماده می‌شود. نتایج بررسی عفونت‌های خاص پس از چند هفته آماده می‌شود.

عوارض

احتمال بروز مشکل پس از کولونوسکوپی بسیار اندک است. کولونوسکوپ یا ابزار کوچک مورد استفاده گاهی لایه پوشش دهنده روده بزرگ را پاره می‌کند یا باعث خونریزی می‌شود. چنانچه بیمار پس از کولونوسکوپی با موارد زیر مواجه شود باید بی‌درنگ با پزشک تماس بگیرد:

• خونریزی شدید راست روده
• درد شدید شکم
• تب
• سرگیجه شدید
• استفراغ
• باد کردن و سفت شدن شکم

کولونوسکوپی روده عملی نسبتا بدون درد است که بیماری چیزی از آن را حس نمی کند. به منظور پاکسازی روده بیمار طبق تجویز پزشک رژیم غذایی خاصی را استفاده می کند. هزینه و قیمت آن بستگی به پزشک و بیمارستانی که آزمایش کولونوسکوپی در آن انجام می شود.